ყველაფერი ამანიტას შესახებ: როგორები და როგორ გამოვიყენოთ

შინაარსი

• შხამიანი სოკოები
• საკვები სოკოები
• ქიმიური შემადგენლობა და ეფექტი
• გამოყენება
• შეგროვების და მომზადების წესები
• დოზა და ეფექტის ხანგრძლივობა
• ამანიტასგან გამოწვეული ეფექტები
• რეცეპტები

ამანიტა - ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და იოლად ამოსაცნობი სოკო. მასზე ფიქრისას, პირველი, რაც გონებაში აღწევს, არის მისი წითელი ქუდი, რომელსაც უამრავი თეთრი წერტილი აქვს. მისი წარმოსახვა ქმნის ბაბა იაგას იმიჯს საბავშვო ზღაპრებიდან, რომელიც ამანიტასგან ამზადებს წამლებს. ამ სოკომ თავისი სახელი მიიღო იმის გამო, რომ იგი ძველად გამოიყენებოდა. ადრე, მას ხშირად იყენებდნენ ბუზების საწინააღმდეგო საშუალებად. ყველამ იცის ამანიტას შხამიანი თვისებების შესახებ. მაგრამ ამ სოკოების მრავალი სახეობა არსებობს და მათ შორის არის არამხოლოდ ფსიქდელიკური, არამედ დელიკატესად აღიარებულიც, მაგალითად, ცეზარის ამანიტა.

შხამიანი სოკოები

ქვემოთ მოცემულია მომაკვდინებელი შხამიანი სოკოების სია. მათი გამოყენება შეიძლება ფატალურად დასრულდეს, მიუხედავად მათი მომზადებისა.

წითელი ამანიტა (Amanita muscaria)

ამანიტა არის შხამიანი სოკო, რომელის სიმაღლე აღწევს 7-დან 20 სმ-მდე. ქუდის ფერი შეიძლება იყოს არა მხოლოდ წითელი, არამედ შეიძლება შეიცავდეს ყვითელ-მოყავისფროს, მსუბუქი წითელი ელფერით. ქუდზე შესამჩნევია თეთრი ბუსუსები, რომელიც ქმნის ამანიტას "ტრადიციულ" სახეს. ახალგაზრდა სოკოებს შეიძლება ჰქონდეთ იმდენი ბუსუსი, რომ თითქმის მთლიანად ფარავდნენ ქუდს, მისი ფერის დასაცავად. სოკოების ფეხი ძირითადად თეთრია, მაგრამ როდესაც კლიმატი იცვლება, მას შეუძლია შეიცვალოს ფერი ყვითლად ან მწვანედ.

ყველაზე გავრცელებულია ჩრდილოეთ განედებში, სადაც ზომიერი კლიმატია. ის ძირითადად იზრდება წიწვოვან, აგრეთვე არყის ტყეებში. მოსავლის საუკეთესო დროა ივლისიდან ოქტომბრის ჩათვლით, სანამ პირველი ყინვა დაარტყავს.

ფერმკრთალი ამანიტა (Amanita phalloides)

ფერმკრთალი ამანიტა ერთ – ერთი ყველაზე შხამიანი სოკოა მსოფლიოში. ის იზრდება 10-15 სმ სიგრძის. ქუდის ფერი შეიძლება შეიცავდეს ყვითელ ან მწვანე ელფერს. მისი ბრწყინვალედ გლუვი ზედაპირი 6-12 სმ დიამეტრს აღწევს, არ აქვს თეთრი მეჭეჭები. ფეხზე აქვს დამახასიათებელი რგოლი. მოჭრისას სოკო აფრქვევს მჟავე სუნს და არ იცვლის ფერს.

ყველაზე გავრცელებულია წიწვოვან და ფოთლოვან ტყეებში მჟავე ან ქვიშიანი ნიადაგით. მისი მოპოვების ყველაზე მარტივი გზაა მთებში ან მთიან ადგილებში. კრეფვის საუკეთესო დროა ზაფხულის შუა რიცხვებიდან შემოდგომის შუა რიცხვებამდე.

ფერმკრთალი ამანიტას მოწამვლისგან ადამიანი შესაძლოა მივიდეს ფატალურ შედეგებამდე.

მყრალი ამანიტა (Amanita virosa)

მყრალი ამანიტა შხამიანი სოკოა, რომლის სიმაღლე მერყეობს 7-დან 15 სმ-მდე. მას აქვს საკმაოდ ფართო ქუდი (დიამეტრი 11 სმ-მდე), ჰგავს ნახევარსფეროს ფორმას, თეთრი ფერის, ზოგჯერ ვარდისფერი ელფერით. ჭრილობის შემთხვევაში უჩნდება, დამახასიათებელი მგრძნობიარე მყრალი სუნი, რომელიც ჰგავს ქლორის სუნს. ფეხის ძირში აქვს პატარა თეთრი რგოლი.

პორფირული ამანიტა (Amanita porphyria)

თავისი ნედლეული ფორმით, სოკოს აქვს ტოქსიკური თვისებები, უსიამოვნო გემო და მკვეთრი სუნი, ამიტომ არ გამოიყენება საკვებად. აღწევს 8-13 სმ სიმაღლეს. ქუდის ტონი შეიძლება იყოს მეწამული, ჩირქოვანი ყავისფერი ან რუხი ყავისფერი. მის გლუვ ზედაპირზე მეჭეჭები არ არის. ახალგაზრდა სოკოებში ეს ნაწილი ზარის ფორმისაა, მაგრამ გარკვეული პერიოდის შემდეგ მისი ფორმა ფართოვდება. ფეხი თეთრი ან ღია ყვითელია, აქვს ქვედა ნაწილში მნიშვნელოვანი (2.5 სმ – მდე) ნახევარსფეროსებრი გასქელება. ის გვხვდება წიწვოვან ტყეებში აგვისტოდან სექტემბრამდე.

გაზაფხულის ამანტია. თეთრი ამანიტა. (Amanita verna)

საგაზაფხულო ამანიტა შხამიანი სოკოა, რომლის სიმაღლეც 7-დან 12 სმ-მდე მერყეობს. მას თეთრი ქუდი აქვს. ახალგაზრდებაში მას აქვს ამოზნექილი ფორმა, მოზრდილებს კი ბრტყელი. ფეხზე დიდი თეთრი ბეჭედი აქვს, დაფარული ძლივს შესამჩნევი ზოლებით. ამ სოკოს აქვს სპეციფიკური სუნი და გემო. გაზაფხულის ამანიტა იზრდება თბილ რეგიონებში, აპრილის ბოლოდან ზაფხულის შუა რიცხვებამდე.

ამანიტა პანტერა (Amanita pantherina)

სოკოს სიმაღლე მერყეობს 5-დან 13 სმ-მდე. ნაცრისფერ ან ყავისფერ ქუდზე აქვს მრავალი თეთრი მეჭეჭები. ახალგაზრდა სოკოში იგი წარმოიქმნება ნახევარსფეროს სახით, ხოლო მოზრდილებში ის გვხვდება ბრტყელიფორმით,კიდეებზე ამოზნექილი. ამანიტას ფეხი გარშემორტყმულია ღია რუხი, ადვილად მოსაშორებელი რბილობით, მასზე კი შეგიძლიათ შეამჩნიოთ თხელი, თეთრი ან ზოლიანი რგოლი. დაჭრისას სოკო არ იცვლის ფერს და გამოყოფს მკვეთრ უსიამოვნო სუნს.

ამანიტა პანტერა ძალიან შხამიანია. მოწამვლის სიმპტომები შეიძლება გამოჩნდეს სოკოს ჭამის შემდეგ,ორ საათში.

საკვები სოკოები

არსებობს მრავალი სახის ამანიტა, რომელთაც არ აქვთ, ან კარგავენ ტოქსიკურ თვისებებს სათანადოდ მომზადების დროს. აქედან გამომდინარე, მათი ჭამა შეიძლება.

ფორთოხლისფერი ამანიტა (Amanita fulva)

ფორთოხლისფერი ამანიტა (ყვითელი-ყავისფერი თავით) არის საკვები სოკო, რომლის სიმაღლე შეიძლება 14 სმ-ს აღწევდეს. ქუდის ფერი მერყეობს ოქროსფერი ყავისფერიდან ნარინჯისფერ-ყავისფრამდე. ასევე აქვს მუქი ლაქა ცენტრში. ახალგაზრდა სოკოებში ქუდის ფორმა ამოზნექილია, მოზრდილებში კი ის ბრტყელია. ის გვხვდება შერეულ და ფიჭვნარ ტყეებში, მჟავე ნიადაგებზე.

ეს არის ამანიტას ძირითადი სახეობები, თუმცა სინამდვილეში კიდევ ბევრია. ზოგადად მიღებული კლასიფიკატორის მიხედვით, სახეობების რაოდენობეა შეიძლება იყოს რამდენიმე ასეული.

ქიმიური შემადგენლობა და ეფექტი

წითელი ამანიტასა და ამანიტა პანტერას სტრუქტურაში შედის იბოტენური მჟავა და მისი წარმოებული ნივთიერებები, მუსქიმოლი და მუსკაზონი. ეს ნივთიერებები ჰალუცინოგენებია და გავლენას ახდენს როგორც ცენტრალურ, ისე ვეგეტატიურ ნერვულ სისტემაზე. მათ ასევე აქვთ დამამშვიდებელი ეფექტი.

მოზრდილისთვის საკმარისია 70 მილიგრამი იბოტენური მჟავა და 7.5 მგ მუსქიმოლი, რომ იგრძნონ მათი ზემოქმედება.

ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებების ოდენობა განსხვავდება ამანიტას ტიპის მიხედვით: მათი თითქმის სრული არარსებობიდან 1.2% მშრალ ნივთიერებამდე. ეს უდრის 1200% ს.

ამანიტა შეიცავს მუსკარინსდა ბუფოტენინს. მაგრამ მცირე დოზას არ შეუძლია ჰალუცინაციების გამოწვევა. იბოტინის მჟავა, როდესაც შრება, ნაკლებად ტოქსიკური ხდება და გარდაიქმნება მუსკიმოლად. ამიტომ,არ ღირს უმი ჭყინტი სოკოს ჭამა. ამანიტაშეიცავს აგრეთვე მედიატორ სეროტონინს, რომელიც ასტიმულირებს ნერვულ მოქმედებას.

შხამიანი ნივთიერებების უმეტესობა გროვდება ამანიტაშიგაზაფხულზე და ზაფხულში, ამ დროს იგი განსაკუთრებით საშიშია.

გამოყენება

ამანიტას იყენებდნენ საკვებში ათასობით წლის წინ. მათ იყენებდნენ შამანები თავიანთი რიტუალებისთვის. აფრიკულმა ტომებმა სპეციალურად დაამუშავეს ისინი თავიანთ წამლებში გამოსაყენებლად.მითიური ინდოურ-არიული სასმელი სომა, სავარაუდოდ მზადდებოდა ამანიტასგან. წითელი ამანიტა გამოიყენებოდა მათრობელ ნივთიერებად ციმბირში და ჰქონდა რელიგიური მნიშვნელობა ადგილობრივ კულტურაში.

დღესდღეობით, არსებობს ხალხი, ვინც ამ სოკოს საკვებად იყენებს. მაგალითად, ამანიტას არა მხოლოდ ჭამენ, არამედ ეწევიან კიდეც. ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში, ამანიტას შეგროვებისა და გამოყენების კულტურა ნამდვილად გადავიდა ახალ დონეზე, და კიდევ უფრო მეტი ადამიანია, ვისაც სურს შევიდეს უნიკალურ, უცნობ საზოგადოებაში.

შეგროვების და მომზადების წესები

სოკოების შეგროვებისა და მოსავლის აღების დროს აუცილებელია გავითვალისწინოთ რამდენიმე წესი:

• გაეცნოთ შხამიანი სოკოების აღწერასა და გარეგნობას და შეაგროვოთ მხოლოდ წითელი ამანიტა.
• ავირჩიოთ მხოლოდ პატარა სოკო, რომელსაც დიდი რაოდენობით თეთრი მეჭეჭები აქვთ ქუდზე. ასეთი ამანიტა უფრო მეტ გავლენას მოახდენს ნერვულ სისტემაზე.
• შეაგროვეთ მხოლოდ სოკოს ქუდები, რადგან ის უფრო მეტფსიქოაქტიურ ნივთიერებებს შეიცავს.
• ამანიტას გაშრობა ღუმელში ან ელექტრო ღუმელში არ არის რეკომენდებული. უკეთესია უბრალოდ დატოვოთ ისინი მზეზე.

შრობა - ეს სოკოს მომზადების აუცილებელი ნაწილია. ამ პერიოდის განმავლობაში, იბოტენური მჟავა ხდება ნაკლებად ტოქსიკური ნივთიერება - მუსციმოლი.

• შეინახეთ გამომშრალი სოკო მშრალ ადგილას ოთახის ტემპერატურაზე.

დოზა და ეფექტის ხანგრძლივობა

• ამანიტას მიღებამდე 2-3 დღით ადრე, მსუბუქი საკვების დიეტაზე ჯდომაა რეკომენდირებული.
• გულისრევის თავიდან ასაცილებლად, სოკო უნდა მიიღოთ ცარიელ კუჭზე.
• თითოეული ადამიანის ტოქსინების ტოლერანტობა უნიკალურია. ამიტომ, თუ პირველად მიიღებთ სოკოს, დოზის გადაჭარბების თავიდან ასაცილებლად, არ არის რეკომენდებული ერთზე მეტი საშუალო ზომის სოკო.
• შეუძლებელია აბსოლუტური ალბათობით წინასწარ განსაზღვროთ ფსიქოაქტიური ნივთიერებების გავლენა ადამიანის სხეულზე. ამიტომ, ამანიტას პირველი გამოყენების დროს, მიმღების გვერდით უნდა იყოს სხვა ადამიანი, რომელიც დააკვირდება პროცესს.

დოზები სრულად გამხმარი სოკოების მისაღებად:

• 1 – 5გ (საშუალო ზომის ერთი ქუდი) – სუსტი;
• 5 – 10გ (ერთი – სამი ქუდი) – საშუალო;
• 10 – 30გ (ორი - ექვსი ქუდი) – ძლიერი;

ამანიტას ფსიქოტროპული მოქმედება იწყება მიღების შემდეგ პირველ 30-120 წუთში. მისი ეფექტი ყველაზე გამოხატული იქნება 1 საათში ან ორ საათში. საერთო ეფექტი გაგრძელდება 5-დან 10 საათამდე. გვერდითი მოვლენები იგრძნობა რამდენიმე საათის განმავლობაში. ჩვეულებრივ, ნორმალურ მდგომარეობაში დაბრუნება ხდება 12-24 საათის შემდეგ. მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში, ზოგიერთი ექსპოზიცია შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე დღის განმავლობაში. თუ დიდი დოზით იღებთ, მაშინ ეფექტი უფრო ძლიერი და ხანგრძლივი იქნება. ამის შემდეგ შეიძლება გამოწვეული იქნეს ძილიანობა ან მეხსიერების დაქვეითება.

ამანიტასგან გამოწვეული ეფექტები

სოკოების მოქმედება შეიძლება განსხვავებული იყოს. ეს დამოკიდებულია მიღებულ დოზაზე, ინდივიდუალურ მგრძნობელობაზე, სოკოების შეგროვების დროსა და ადგილზე. ამანიტას ჭამიდან საათნახევარში, მცირეოდენი ეიფორია შეინიშნება (მაგრამ არა კრუნჩხვების დონეზე). ამის შემდეგ, შეიძლება ძილიანობა და ძლიერი დაღლილობა შეინიშნებოდეს. თუ ადამიანი, ვინც სოკო მიიღო, ეცდება დაიძინოს, ის მსუბუქ ნახევრად ძილის მდგომარეობაში ჩავარდება. მას ექნება ჰალუცინაციები და მომატებული მგრძნობელობა ბგერების მიმართ. თუ ადამიანი გამოღვიძებულია, მოსალოდნელია განწყობის ცვალებადობა, ეიფორია, ოფლიანობის მომატება და ნერწყვდენა, თავბრუსხვევა, სმენითი და ვიზუალური ჰალუცინაციები, მიუხედავად იმისა, რომ ეს საკმაოდ ინდივიდუალურია. ამანიტას ზემოქმედების შემდეგ, ნაბახუსევის მსგავსი შეგრძნებები არ აღინიშნება. გულისრევა შესაძლებელია, მაგრამ მისი გაჩენის ალბათობის შესამცირებლად, უმჯობესია სოკო ჭამოთ ცარიელ კუჭზე.

შესაძლოა გვერდითი ეფექტები, ისეთი როგორიცაა:

• გახშირებული გულის ფეთქვა.
• დაღლილობა.
• დიარია.
• ცნობიერების აღრევა.
• სხეულის მომატებული ტემპერატურა.

რეცეპტები

სოკოების მომზადებისას ყველაზე მნიშვნელოვანია სოკოს გაშრობა ან გაცხელება. ამ დროს, დეკარბოქსილირების პროცესის გამო, პროდუქტის ტოქსიკურობა მცირდება, ხოლო ექსპოზიციის ეფექტი იზრდება. მოხმარებისთვის სოკოების მოსამზადებლად რამდენიმე რეცეპტი არსებობს.

უმი სოკო შეიძლება უბრალოდ შეიწვას ცეცხლზე, შემდეგ კი დაუყოვნებლად მიირთვათ, ეიფორიული ეფექტის მისაღწევად.

თქვენ ასევე შეგიძლიათ მოათავსოთ ჯერ კიდევ გაუხსნელი ქუდები პატარა ცეცხლზე, თავდაყირა. სანამ ის თბება, სითხე კონდენსირდება შიგნით. საკმარისია მხოლოდ ორი ჩაის კოვზი, სოკოს ეფექტის მისაღებად.

სოკოების გაშრობის შემთხვევაში - მათი რეცხვა არ გჭირდებათ. ასევე, ნუ მიიღებთ ქუდებს, რომლებიც ჯერ არ გახსნილა.

თუ მოხმარების დანიშნულებაა სუფთა მთელი სოკოს მიღება, ყოველგვარი ჰალუცინაციების მიღების გარეშე, მაშინ ჯერ უნდა გარეცხოთ და აადუღოთ ისინი. არ არის აუცილებელი ქაფის ამოღება ხარშვის დროს. ეს პროცესი უნდა გაგრძელდეს მინიმუმ 20 წუთი. შემდეგ წყალი უნდა გამოეცვალოს და პროცესი 2-3 ჯერ განმეორდეს. ამავე დროს, ყოველ ჯერზე აუცილებელია წყლის გამოცვლა. და ბოლოს, ამანიტა უნდა გაუფერულდეს. ბოლო სითხე უნდა გადაიღვაროს, და სოკოები გაირეცხოს.

ამის შემდეგ, სურვილისამებრ, ამანიტა შეიძლება შეიწვას ტაფაში. ამანიტას ზედმეტად კარბონიზაცია არ ღირს - დამახასიათებელი დელიკატური გემო შესაძლოა გაუქრეს. მომზადების ამ მეთოდით მიიღებთ არა ჰალუცინოგენს, არამედ პროდუქტს, რომელსაც აქვს სასარგებლო გავლენა სხეულზე. ეს ხელს უწყობს ლეიკემიის, კრუნჩხვების, დამბლის, თვალის დაავადებების მკურნალობას და ა.შ.

თუ ამანიტა გინდათ გამოიყენოთ გარე სივრცეში, მაშინ სოკო უნდა იყოს წვრილად დაჭრილი. შემდეგ თქვენ უნდა ჩადოთ ისინი კერამიკულ ან მინის ჭურჭელში და მჭიდროდ დაახუროთ სახურავი. ამის შემდეგ თქვენ უნდა განათავსოთ იგი ღუმელში ან ელექტრო ღუმელში მთელი ღამის განმავლობაში. ამ შემთხვევაში, ცეცხლის ალი მინიმალური უნდა იყოს. დილით თქვენ უნდა გახეხოთ ყველაფერი,ერთგვაროვანი მასის ჩათვლით. მალამო მზად არის. მისი შენახვა შესაძლებელია მაცივარში ორი კვირის განმავლობაში. ასეთი პრეპარატი კარგია რადიკულიტისთვის.

ამანიტას გამოყენების არატრადიციულ საშუალებად ითვლება სოკოს მოწევა. ყოველშემთხვევაში ეს მეთოდი შეიძლება ნახსებე იყოს საკმაოდ ხშირად. ამისათვის საჭიროა ფრთხილად ააცალოთ ზედა წითელი კანი ქუდებიდან, ასევე თეთრი წამონაზარდები და მის ქვეშ მოქცეული ყვითელი ფენა. ამის შემდეგ უნდა დაფქვათ და შეურიოთ ცოტა არომატული ბალახი, მაგალითად, პიტნა. ნედლეული მზად არის მოსაწევად. ზუსტი დოზა არ არის ცნობილი, ყველაფერი ინდივიდუალურია.ეფექტი, ამანიტას მოწევის შემდეგ ბევრად უფრო სუსტია, ვიდრე სოკო ჭამის შემთხვევაში. იგრძნობა ამაღლებული განწყობა და ენერგიის გადამეტება. თუმცა, ზოგჯერ ეფექტი შეიძლება იყოს ძალიან სუსტი, ან საერთოდ არ შეიმჩნევა.

ჩვენ აუცილებლად დავუბრუნდებით ამანიტას თემას, უფრო დეტალურად განვიხილავთ გამოყენების მახასიათებლებს, რეცეპტებს, მოგზაურობის მცირე გამოცდილებას და, რა თქმა უნდა, მთავარ საკითხს წარმოადგენს კულტივირება.